بررسی و تحلیل بادهای فرساینده با استفاده از مدل فضایی گل ماسه (sandrose )(مطالعه موردی دشت سمنان)

چکیده به منظور بررسی و تحلیل بادهای فرساینده در دشت سمنان با روش فرای برگرو دین 1979، توان حمل ماسه در این دشت محاسبه شده است. ابتدا واحدهای ژئومورفولوژی تفکیک، که سه واحد و چندین تیپ از آن حاصل گردیده و در گام بعد 25 رخساره در این تیپ ها شناسایی و نقشه واحدهای کاری منبطق بر نقشه رخساره ها تهیه شده است سپس سه نقطه در این واحدهای کاری جهت برداشت نمونه از خاک سطحی و اندازه گیری سنگ و سنگ ریزه و پوشش گیاهی انتخاب گردید و دانه بندی خاک سطحی و سرعت آستانه بر اساس قطر متوسط غالب ذرات خاک سطحی و زبری تعیین گردید. جهت ترسیم گل باد، گل توفان و گل ماسه از داده های سه ساعته باد (سرعت و جهت) ایستگاه های سینوپتیک استان سمنان استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که توان حمل سالانه بادی ماسه در تمامی ایستگاه ها با سرعت آستانه 6 متر برثانیه نسبتاً زیاد و بیش از 3000 واحدبرداری (vu) است که بیان گر زیاد بودن توان بادها در ایجاد فرسایش بادی و حمل ماسه در منطقه است. مقدار شاخص یک جهتی (ud) در دوره های مختلف زمانی در ایستگاه های سمنان، گرمسار، بیارجمند و دامغان به ترتیب در دامنه 692/0-392/0، 848/0-274/0، 898/0-297/0 و 987/0-877/0 متغییر بوده و شاخص جهت بادهای فرساینده (rdd) در آن ها به ترتیب بیان گر دامنه تغییرات جهت باد از 193-101،131-102، 191-101 و 140-133 درجه می باشد. طبقه جهت احتمالی به جز در ایستگاه دامغان که پهن یا یک جهتی کم پهنا است در سایر ایستگاه ها عمدتا? دوجهتی منفرجه یا دوجهتی حاده است. دو شاخص مذکور نشان دهنده شکل گیری تپه های ماسه ای بارخانی، برخانوئید و یا تپه های طولی سیلک مانند در دشت سمنان -گرمسار است که در امتداد باد های شمال- شمال غرب به سمت جنوب- جنوب شرق شکل می گیرند. این وضعیت با موقیعت کوهستان در شمال و دشت در جنوب که باعث ایجاد بادهای شمالی و شمال غربی از کوهستان به دشت های جنوبی خود می شود انطباق نزدیکی را نشان می دهد. تاثیر گذرگاه توپوگرافی بادهای گرمسار- سمنان و دامغان- سمنان با تغییری که در توان حمل ماسه از ایستگاه سمنان به سمت جنوب غربی و سمت شرق و شمال شرقی برجای می گذارد به خوبی نمایان گردیده و کاهش آن تا 490 واحدبرداری به سمت شرق و شمال شرقی در واحدهای کاری ناشی از تاثیر بافت خاک سطحی و به ویژه زبری آن می باشد. حساس ترین واحدها به فرسایش بادی واحدهای کاری منطبق بر رخساره های کشاورزی آیش و دایر، معدن گچ، جلگه رسی، تپه های ماسه ای و منطقه برداشت است. از نظر زمانی فصل بهار بالاترین توان حمل ماسه را داشته است. دشت سمنان، گل ماسه، گل باد، گل توفان، سرعت آستانه، واحدهای کاری، بادهای فرساینده